Zelfs lezen over een café maakt dorstig

Aan de Weesperzijde aan de Amstel ligt sinds mensenheugenis café Hesp, oorspronkelijk De Posthoorn genoemd, een etablissement met vele gezichten: buurtcafé en limonadefabriek, wijn- en cognachandel, slijterij, likeurstokerij. Het was eens „opvanghuis” voor onbehuisden die er hun kannetje jenever tapten. De avondzon kan er prachtig naar binnen schijnen, in bundels vol stof. Reden dat Midas Dekkers in zijn boek Volledige vergunning, een loflied op de steeds zeldzamer wordende bruine cafés, schreef: „Nergens gaat de zon zó mooi onder als in café Hesp.”

Het is inmiddels een goede Amsterdamse traditie publicaties te wijden aan de roemruchte cafés die de stad telt; na onder meer Welling, Reynders, De Zwart en het legendarische Groot Amsterdams Kroegenboek is nu verschenen Café Hesp. Parel aan de Amstel door stadshistoricus en journalist Peter-Paul de Baar. Vermoedelijk is dit de eerste publicatie in de caféhistorie waarvan de laatste bladzijden gewijd zijn aan corona: op donderdag 12 maart 2020 zou het café na een ingrijpende verbouwing en overgenomen door nieuwe eigenaars feestelijk heropenen, „een glanzende nieuwe toekomst” tegemoet. Maar de maatregelen tegen het corona-virus gooiden alles in de war, de zondag daarop moest alle horeca vanaf zes uur ’s avonds dicht. Voor dorstige caféliefhebbers en „Hespianen” is er nu dit boek, dat in de lockdown misschien enige soelaas biedt. Zelfs lezen over een café maakt dorstig.

Zoom in

In elk geval blijkt overduidelijk hoe verbonden Amsterdammers zijn met cafés. Naamgever van café Hesp is Cornelis Hesp, geboren op 3 november 1866 in Abcoude. In 1897 verwierf hij vergunning om in een benedenlokaal aan de Overamstelstraat, pal om de hoek van het huidige café, „sterke drank in het klein” te verkopen. Dat betekent destijds tot hoeveelheden van tien liter. Zijn café was destijds tegelijk ook slijterij. Zeer gedetailleerd beschrijft De Baar aan de hand van talloze interviews, stambomen en archieven de ontstaansgeschiedenis van het café. Noodzakelijk, maar ook nogal taai corvee. De Baar is het beste op dreef als hij het wel en wee van Hesp beschrijft tegen de achtergrond van de stedelijke ontwikkelingen, zoals de opkomst van de posttrein, de stadsomwalling die eind 19de eeuw verdween en de stadsuitbreiding die ervoor in de plaats kwam.

Echt vleugels krijgt het boek pas als in oktober 1964 het café onverwacht deel gaat uitmaken van de Nederlandse persgeschiedenis. Bestond tot voordien de klandizie uit jenever drinkende, kaartspelende buurtbewoners opeens namen journalisten het café over. Wat gebeurde er?

Woestenij van de Wibautstraat

Aan de Wibautstraat verrezen in die tijd van grote wederopbouw gloednieuwe, kille kantoren van beton, glas en staal. De redacties van toonaangevende kranten als Het Parool, de Volkskrant en later ook Trouw verkasten in dat jaar naar de „woestenij van de Wibautstraat”, aldus een Parool-redacteur. De journalisten moesten met lede ogen afscheid nemen van hun aloude, vertrouwde cafés in de binnenstad, waaronder Scheltema, en liepen totaal verweesd rond, zó erg dat het Algemeen Handelsblad er een bericht aan wijdde op maandag 5 oktober: „Naar op de Nieuwe Zijds verluidt zijn énkele kwartiermakers van de Paroolredactie al opzoek geweest naar een geschikt buurtcafé in de nabijheidvan de nieuwbouw aan de Wibautraat. (-) In en om de Nieuwe Zijds zullen vele bekende gezichten verdwijnen en op dat punt zijn de personeelsleden van Het Parool en de overige dagbladen ietwat droevig gestemd.”

De Baar schrijft abusievelijk dat de verhuizing van Het Parool plaatsvond zaterdag 5 oktober, maar dat was zaterdag 3 oktober 1964. Die fout is jammer, en zo staan er behoorlijk meer redactionele oneffenheden in.

Die „queeste van geëmigreerde collega’s” eindigde in café Hesp. Dat werd omgedoopt tot het journalistieke bijkantoor waar tijdens kantooruren en vooral daarna stevig werd ingenomen. Journalisten spraken van een „broodje drinken” ofwel bij de lunch veel bier nuttigen. Briljante ideeën werden er geboren aan de journalistieke stamtafels in Hesp. Het krantenmétier getuigde van onvervalste caféromantiek. Die tijd is nu voorbij, journalisten gaan eerst schaars gekleed door het Vondelpark draven voordat ze ter redactie komen.

Lees ook

Waar kunst en drank elkaar ontmoeten